Zwycięstwo teologii

FILIPPINO LIPPI

"Triumf św. Tomasza z Akwinu nad heretykami"
fresk, 1489-1491 kościół Santa Maria sopra Minerva, Rzym

Na tronie w centrum kompozycji zasiada św. Tomasz z Akwinu, największy teolog i filozof średniowiecza. W lewej ręce dzierży napisaną przez siebie księgę "Summa theologiae", otwartą na słowach z Listu św. Pawła do Koryntian: "Sapientiam sapientium perdam" (Wytracę mądrość mędrców). Tomasz położył nogę na leżącej postaci symbolizującej pogańskiego mędrca. Pokonany poganin trzyma wstęgę z napisem z Księgi Mądrości: Sapientia vincit malitiam (Mądrość zwycięża zło). Po obu stronach uczonego świętego widzimy postacie kobiece symbolizujące cztery dziedziny wiedzy: Gramatykę, Dialektykę, Filozofię i Teologię.

Poniżej leżą na ziemi księgi heretyków. Ich najsławniejsi autorzy stoją z lewej i z prawej strony. Mężczyzna z lewej strony z wielką brodą to Ariusz. Towarzyszą mu między innymi Apolinary i Awerroes. Na czele grupy z prawej znajduje się Sabeliusz (w czerwonej szacie).

Nad św. Tomaszem dwa putta trzymają medalion z otwartą księgą napisaną przez świętego: "Summa contra gentiles", w której zwalczał poglądy heretyków, a dwa inne putta prezentują napisy będące cytatami z tej księgi.

Kościół Santa Maria sopra Minerva w Rzymie powstał na gruzach pogańskiej świątyni poświęconej Minerwie - bogini mądrości. Alegoria zwycięstwa teologii nad mądrością pogańską i herezjami ma w tym miejscu dodatkowe znaczenie.

W tle po lewej stronie artysta umieścił bazylikę św. Jana na Lateranie, ze stojącym wówczas przed nią starożytnym pomnikiem cesarza Marka Aureliusza [obecnie ten pomnik stoi na Kapitelu). To aluzja do zupełnie innej sprawy, niezwiązanej z tematem dzieła. W tym miejscu przez bramę Porta San Giovanni wracał do Rzymu w styczniu 1473r. ze swoich zwycięskich walk z Turkami kard. Oliviero Carafa, dowódca papieskiej floty. Oliviero Carafa był fundatorem kaplicy, w której mieści się fresk.

Leszek Śliwa

Tygodnik Katolicki "Gość Niedzielny" Nr 4 - 27 stycznia 2013r.

góra

Powiększenie

<< do w ramach
.