Ile jest modlitw eucharystycznych - to pytanie nurtuje wielu katolików. Msza Święta jest centrum życia Kościoła, a modlitwa eucharystyczna jej kulminacyjnym punktem. Wbrew pozorom nie jest ich aż tak wiele. W mszale rzymskim znajdziemy oficjalnie zatwierdzone 23 modlitwy eucharystyczne. Nie są jednak wszystkie tak samo popularne i powszechnie używane. Poniżej przedstawiam kluczowe wnioski na ten temat.
Kluczowe wnioski:- Obecnie w mszale znajduje się 23 modlitwy eucharystyczne plus dodatkowe formularze dla mszy z udziałem dzieci.
- Najczęściej używane to 4 modlitwy z mszału Pawła VI, zwłaszcza 2 i 3.
- Istnieją też liczne prefacje, które poprzedzają modlitwy eucharystyczne i wprowadzają w nie.
- W przeszłości ich liczba i forma zmieniała się, obecny kształt ustalił się po Soborze Watykańskim II.
- Możliwe jest też użycie modlitw eucharystycznych z innych zatwierdzonych ksiąg liturgicznych.
Ile jest modlitw eucharystycznych zatwierdzonych
W aktualnym mszale rzymskim znajduje się 23 modlitwy eucharystyczne oficjalnie zatwierdzone do użytku liturgicznego. Oprócz tego istnieją odrębne formularze przeznaczone specjalnie dla mszy z udziałem dzieci. Ten zestaw modlitw eucharystycznych został zatwierdzony po Soborze Watykańskim II i ogłoszony w pierwszym wydaniu mszału Pawła VI w 1970 roku.
Wcześniej liczba modlitw eucharystycznych była o wiele mniejsza. W dawnym mszale rzymskim, zwanym mszałem Piusa V, znajdował się tylko jeden kanoniczny formularz - tzw. Kanon Rzymski. Został on ułożony na przełomie IV i V wieku i z niewielkimi zmianami przetrwał w liturgii przez ponad 1500 lat. Dopiero reformy liturgiczne XX wieku wprowadziły szerszy wybór modlitw eucharystycznych.
Które modlitwy eucharystyczne są najczęściej używane?
Mimo formalnego zatwierdzenia aż 23 modlitw, w praktyce tylko niektóre z nich są powszechnie stosowane. Są to przede wszystkim 4 modlitwy eucharystyczne z pierwszego wydania mszału Pawła VI (oznaczone rzymskimi cyframi II, III, IV i I), zwłaszcza zaś numer II i III. Pozostałe modlitwy, choć zatwierdzone, są używane zdecydowanie rzadziej.
Modlitwy te różnią się m.in. długością, stylem czy akcentami teologicznymi. Dlatego warto je poznać i docenić bogactwo form liturgicznych.
Katalog modlitw eucharystycznych w mszale rzymskim
Pełny katalog modlitw eucharystycznych obecnych w mszale rzymskim po Soborze Watykańskim II przedstawia się następująco (podaję numerację według polskiego wydania mszału):
- 4 modlitwy eucharystyczne z pierwszego wydania mszału Pawła VI oznaczone cyframi rzymskimi: II, III, IV i I
- 3 dodane w 1975 r.: V, VI i VII
- 4 dodane w 2002 r.: VIII, IX, X i XI
- 12 dodanych w 2020 r.: XII,XIII, XIV [...] XXIII
Oprócz tego w mszale znajdują się odrębne formularze przeznaczone na msze z udziałem dzieci. Widać więc, że liczba modlitw eucharystycznych systematycznie wzrastała wraz z kolejnymi wydaniami mszału po Vaticanum II.
| Rok wydania mszału | Liczba modlitw eucharystycznych |
| 1970 | 4 |
| 1975 | 7 |
| 2002 | 11 |
| 2020 | 23 |
Czytaj więcej: Odkryj Moc Modlitwy z Litanią do Św. Sylwestra
Liczba prefacji a modlitw eucharystycznych
Często mylona jest liczba prefacji z liczbą modlitw eucharystycznych. Tymczasem prefacje i modlitwy eucharystyczne to dwa różne elementy Mszy Świętej.
Prefacja to formuła wprowadzająca wiernych w modlitwę eucharystyczną, wychwalająca Boga i przygotowująca na przeistoczenie. Jest ich bardzo wiele, na różne okazje. Natomiast modlitwy eucharystycznej jest znacznie mniej - obecnie 23 w mszale rzymskim.
Po prefacji następuje dialog przed przeistoczeniem, a po nim dopiero właściwa modlitwa eucharystyczna z epiklezą i słowami ustanowienia Eucharystii. Ta modlitwa jest zwykle stała na danej Mszy. Zmieniają się natomiast prefacje.
Różnorodność modlitw eucharystycznych w obrządkach
Mówiąc o modlitwach eucharystycznych warto pamiętać, że oprócz obrządku rzymskiego (łacińskiego), w Kościele katolickim funkcjonują też inne obrządki, np. bizantyjski, ormiański czy syryjski. Posiadają one własne tradycje liturgiczne i własne formularze modlitw eucharystycznych.
Można więc mówić o pewnej różnorodności modlitw eucharystycznych w skali całego Kościoła katolickiego. Aczkolwiek to właśnie mszał rzymski, ze swoim zestawem modlitw eucharystycznych, ma znaczenie najbardziej powszechne i wiążące dla całego Kościoła.
Ojcowie soborowi (...) ze czcią uznali prawowite obrządki liturgiczne oraz sposoby życia Kościołów Wschodu jako mające równą godność co obrządki łacińskie (...) Ci zaś, którzy na mocy prawowitych obrządków liturgicznych (...) sprawują Eucharystię, rzeczywiście uobecniają ofiarę Chrystusa.
Tak stwierdził o różnych tradycjach liturgicznych w Kościele sam Sobór Watykański II (KL 3).
Modlitwy eucharystyczne dla mszy z udziałem dzieci
Odrębną kategorię stanowią modlitwy eucharystyczne dla mszy z udziałem dzieci. Zostały one dodane do mszału, aby ułatwić przeżywanie Eucharystii przez najmłodszych.
Charakteryzują się one większą prostotą języka i bardziej bezpośrednim, dialogicznym stylem, włączającym w modlitwę także dzieci. Przykładem jest modlitwa dziękczynienia za dar Eucharystii dołączona do polskiego wydania mszału w 2002 r.
Te formularze pokazują, że Kościół troszczy się o trafną adaptację modlitw eucharystycznych do możliwości percepcyjnych różnych grup wiekowych.
Zmienność modlitw eucharystycznych na przestrzeni wieków
Jak pokazuje historyczny zarys, modlitwy eucharystyczne nie były czymś raz na zawsze ustalonym, ale rozwijały się i zmieniały wraz z rozwojem liturgii.
W pierwszych wiekach chrześcijaństwa ich formuły były bardziej swobodne i improwizowane. Z czasem (w wiekach IV-V) zaczęły się krystalizować w bardziej ustalone formy tzw. anafor eucharystycznych.
W średniowieczu w Kościele rzymskim pozostała tylko jedna anafora - Kanon Rzymski. Dopiero Sobór Watykański II, przywracając pierwotną różnorodność liturgiczną, otworzył drogę do wzbogacenia modlitw eucharystycznych i ich większego dostosowania do potrzeb współczesnego Kościoła.
Podsumowanie
W niniejszym artykule staraliśmy się odpowiedzieć na pytanie, ile jest obecnie modlitw eucharystycznych w Kościele katolickim. Dowiedzieliśmy się, że w mszale rzymskim znajduje się 23 formularzy modlitw eucharystycznych plus dodatkowe teksty dla mszy z udziałem dzieci. Ta liczba systematycznie rosła po Soborze Watykańskim II, wcześniej przez wieki funkcjonowała tylko jedna anafora - Kanon Rzymski.
Okazuje się jednak, że mimo formalnego zatwierdzenia, nie wszystkie modlitwy eucharystyczne cieszą się popularnością. W praktyce najczęściej używane są 4 modlitwy z pierwszego wydania mszału Pawła VI. Reszta pojawia się sporadycznie. Cały czas funkcjonują też odrębne tradycje liturgii eucharystycznej w Kościołach wschodnich.
Przedstawiony materiał pokazuje więc zarówno jedność liturgii eucharystycznej wokół mszału rzymskiego, jak i bogactwo form modlitewnych. Zmienność i różnorodność modlitw eucharystycznych towarzyszy Kościołowi od początku, choć ich obecny kształt jest owocem reform liturgicznych XX wieku.
Mam nadzieję, że artykuł okazał się pomocny dla Czytelników i pozwolił lepiej docenić skarb modlitw eucharystycznych, którymi dysponuje Kościół katolicki. Zachęcam do pogłębiania tej wiedzy i świadomego uczestnictwa we Mszy Świętej z wykorzystaniem bogactwa zatwierdzonych formulacji.
Tagi
Udostępnij artykuł
